Heeft u het vermoeden dat uw paard maagzweren heeft? De enige manier om dat te kunnen vaststellen is door middel van een maagscopie. De paardenarts zal door middel van een endoscoop, een 3 meter lange slang met camera, een kijkje nemen in de maag van uw paard. 

Sinds 2023 kunnen onze paardenartsen uw paard onderzoeken op de aanwezigheid van maagzweren. Onze praktijk heeft een mobiele gastroscopie aangeschaft waardoor het mogelijk is om uw paard bij u op stal of bij ons op de praktijk te onderzoeken.

De maag van het paard

De maag van het paard bestaat uit 2 delen

Het bovenste gedeelte bevat geen maagzuur producerende klieren (1. het squameuze deel), het onderste gedeelte bevat wel maagzuur producerende klieren (2. het glandulaire deel). De overgang tussen deze beide gedeeltes noemen we de 3. margo plicatus. In het klierrijke gedeelte van de maag produceren de kliercellen het maagzuur. Een dikke slijmlaag beschermt de kliercellen tegen het zuur. Boven in de maag, het klierarme gedeelte, zijn de cellen slechts bedekt met een dun beschermlaagje. Je ziet dan ook dat maagzweren voornamelijk in het bovenste gedeelte van de maag ontstaan.

Maagzweren

Voldoende slijmproductie

Wanneer een paard gedurende de dag kleine hoeveelheden ruwvoer eet, waar hij goed op kan kauwen, komt er voldoende slijmproductie op gang. Het voedsel vermengd met het speeksel werkt als een soort buffer tegen het maagzuur. Voeding absorbeert en neutraliseert het maagzuur. Speeksel bevat een stofje, natriumbicarbonaat, dat ook helpt om het maagzuur te neutraliseren.

Wist u dat paarden in de vrije natuur wel zo’n 40 tot 60 liter speeksel per dag kunnen produceren? Paarden zijn graasdieren die gedurende de dag kleine hoeveelheden voedsel eten. De kauwbewegingen die ze daarbij maken, zorgen voor voldoende speekselproductie om het maagzuur te kunnen neutraliseren. Bij gedomesticeerde paarden is het uiterst moeilijk om hun natuurlijke voedingsbehoefte te kunnen nabootsen. Deze paarden hebben gedurende bepaalde periodes geen beschikking over voer waardoor ze onvoldoende kauwbewegingen kunnen maken om speeksel te produceren. Met als gevolg dat maagzweren kunnen ontstaan.

Wat is dan een maagzweer?

Een maagzweer is een beschadiging van de maagwand. Dit komt doordat de maagzuurhuishouding in de maag van het paard niet meer in balans is. Er is een overschot aan maagzuur waardoor er pijnlijke wondjes (maagzweren) ontstaan in de maagwand. Hoe langer deze wondjes bloot worden gesteld aan het maagzuur, hoe pijnlijker, groter en dieper de wondjes kunnen worden. In zowel het bovenste, als het onderste gedeelte van de maag kunnen maagzweren ontstaan. De maagzweren in het bovenste gedeelte van de maag zien wij het meest en zijn ook goed te behandelen. Maagzweren in het onderste gedeelte van de maag komen minder vaak voor en zijn moeilijker te behandelen. Maagzweren zijn in ieder geval zeer pijnlijk voor uw paard.

Oorzaken maagzweren

Ondanks dat maagzweren veel voorkomen kunnen wij dat niet herleiden naar één specifieke oorzaak. Maagzweren kunnen ontstaan door:

Onvoldoende ruwvoer of te veel tijd zonder ruwvoer

Zoals eerder uitgelegd zijn paarden graasdieren en eten zij meerdere beetjes voeding op een dag. Hierdoor is de paardenmaag zelden leeg en kan het maagzuur de maagwand niet beschadigen. Ruwvoer is hierbij het meest belangrijk (hooi, voordroog, kuil, gras, etc). Het advies voor een paard van 600 kg is minimaal 9-12 kg ruwvoer verdeeld over 24 uur. De periode zonder ruwvoer mag niet langer zijn dan 4-6 uur. 

Welke voeding een paard eet

Door het eten van ruwvoer maakt een paard veel kauwbewegingen. Door het kauwen produceert een paard speeksel dat helpt het maagzuur in de maag te neutraliseren. Een paard dat veel krachtvoer krijgt (of ander makkelijk opneembaar voer) hoeft veel minder te kauwen en maakt hierdoor dus minder speeksel aan. Dit vergroot de kans op maagzweren.

Situaties die stress geven

Stress zorgt voor een mindere bloedtoevoer naar de maag. De maagwand wordt minder gevoed en gevoeliger voor maagzuur. Situaties die paarden stress kunnen geven zijn o.a. transport, ziekte, pijn, verhuizing of onrust in de groep/kudde.

Het sportpaard in training

Tijdens het rijden kan door de beweging van het paard het maagzuur omhoog komen tegen het klierarme deel van de maagwand. Dit deel kan niet goed tegen blootstelling aan maagzuur. Je kunt dit voorkomen door nooit te rijden op een lege maag. Voer bijvoorbeeld wat bietenpulp of gewoon hooi voordat je gaat rijden. En denk ook aan een hooinet op de trailer als je je paard mee neemt op training of wedstrijd. 

Medicatie

Door het langdurig geven van medicijnen of in hoge doseringen kunnen maagzweren in de maag van het paard ontstaan. Het gaat hier dan voornamelijk om medicijnen als ontstekingsremmers en pijnstillers.

Symptomen maagzweren bij het paard

Maagzweren kunnen om verschillende redenen moeilijk te herkennen zijn. De symptomen zijn zo uiteenlopend dat we ze niet alleen aan maagzweren kunnen toekennen. Uw paard kan dus ook ergens anders last van hebben. Daarnaast zijn de klachten vaak vaag en zijn er paarden die helemaal geen symptomen laten zien. Wij zien onder andere één of meerdere van de volgende dingen:

• Een doffe vacht
• Veel gapen en of flehmen
• Regelmatig last hebben van milde koliek
• Minder eetlust hebben, vooral krachtvoer na enkele happen laten staan of lang over doen
• Vermageren
• Wisselende mest hebben
• Knarsen van de tanden
• Singelnijd/zadelnijd/dekennijd
• Gevoeligheid op de singelplaats bij poetsen of aanraken
• Rijtechnische klachten: staken, weigeren, bokken, geen voorwaartse drang, staart zwiepen, slecht tot verzamelen komen
• Kribbebijten/luchtzuigen

Hoe weet ik dat mijn paard maagzweren heeft?

Zonder maagscopie is het moeilijk om te bepalen of uw paard last heeft van maagzweren. En tegen de tijd dat symptomen overduidelijk aanwezig zijn, zijn maagzweren vaak al in een dusdanig vergevorderd stadium dat het lastiger wordt om ze te behandelen. In het verleden zijn veel paarden, op verdenking van maagzweren, preventief behandeld met medicijnen. Sloeg de medicatie aan na enkele dagen dan kon je ervan uitgaan dat een paard last had van maagzweren. Tegenwoordig kunnen we met behulp van de maagscopie de paardenmaag onderzoeken op maagzweren. En is het niet meer nodig om een paard preventief medicatie tegen maagzweren te geven. Daarnaast kan het ook zinvol zijn om uw paard aan het einde van de behandeling te controleren of alle zweren verdwenen zijn. Zo voorkomen we dat de medicatie te vroeg gestopt wordt. 

Merkt u één of meerdere van bovenstaande symptomen bij uw paard op, neem dan voor de zekerheid contact met ons op. Ons team van paardenartsen kan beoordelen of een onderzoek met een maagscopie zinvol is.

Maagscopie

Het onderzoek

Tijdens het onderzoek gaan wij met behulp van een endoscoop, een 3 meter lange slang waar aan het uiteinde een kleine camera is bevestigd, via de neus van uw paard naar binnen. Zo kunnen we de neusgang, keel, slokdarm, maag en voorste stukje van de dunne darm bekijken. Om een goed beeld hiervan te krijgen, is het belangrijk dat deze oppervlakken vrij van eten en vloeistoffen zijn. Voor de aanvang van de maagscopie moet het paard 12 uur niets meer hebben gegeten, dus ook absoluut geen bodembedekking zoals stro, vlas of zaagsel. Daarnaast mag uw paard ook 3 uur niets meer hebben gedronken. Wij hebben op de praktijk eventueel speciale muilkorfjes te leen om te voorkomen dat paarden kunnen eten. 

Op de praktijk of bij u op stal

U kunt met uw paard bij ons op de praktijk komen, waar wij een behandelbox hebben om het paard in te zetten, zodat de ingreep voor zowel het paard als voor ons zo rustig en veilig mogelijk kan gebeuren. In overleg is het daarnaast ook mogelijk dat wij met onze endoscoop bij u thuis of op stal langskomen. Daarbij vragen wij om de volgende faciliteiten:

• Een overdekte plaats, waar wij schoon en droog kunnen werken.
• Een handje hulp met het hanteren van het paard.
• Voldoende ruimte op de werkplek:
  • Het paard moet hier rustig en veilig kunnen staan.
  • Wij moeten aan de voorzijde van het paard voldoende plek hebben om met 2 personen te kunnen werken en onze spullen neer te zetten.
• Een stopcontact op maximaal 5m afstand van het paard of haspel.

Waarom wij uw paard tijdens het onderzoek verdoven

De ingreep zelf is niet pijnlijk voor het paard, maar het geeft wel een gek gevoel. Om het zo prettig en soepel mogelijk te laten verlopen, zullen wij het paard altijd licht sederen. Als het paard weer goed wakker is van de sedatie mag hij weer eten. U kunt uw paard het beste eerst ruwvoer geven om maag en darmen weer op gang te laten komen. Na ongeveer 12 uur mag uw paard weer krachtvoer krijgen.

Na de endoscopie zullen wij, samen met u een passend behandelplan opstellen naar aanleiding van wat er uit het onderzoek is gekomen.

Maagzweren behandelen

Medicatie

Als uit de gastroscopie blijkt dat uw paard maagzweren heeft dan is het nodig om uw paard te behandelen. Afhankelijk van de ernst van de maagzweren zullen wij in overleg met u een behandelplan voor uw paard opstellen. Een behandeling bestaat uit medicatie met omeprazol gericht op het afremmen van de maagzuurproductie. Meestal geven wij dit in combinatie met sucralfaat en eventueel misoprostol. Sucralfaat zorgt voor een beschermend laagje over de maagzweer zodat deze beter kan genezen. Misoprostol vermindert de aanmaak van maagzuur en beschermt de maagwand. Daarnaast zijn er voedingssupplementen die de behandeling met medicatie extra ondersteunen. 

Aanpakken van de oorzaken

Naast het geven van medicatie is het wenselijk om de oorzaak van de maagzweren aan te pakken. Daarbij kijken wij naar de voeding en het management van uw paard. Qua voeding en voeren is het belangrijk om ruwvoer in meerdere porties verdeeld over de dag te geven, eventueel in een slowfeeder, voor frequente kauwbewegingen. Tip: zorg ervoor dat uw paard in de ochtend eerst ruwvoer krijgt en daarna pas krachtvoer. De productie van speeksel en het maagdarm stelsel komen dan goed op gang waardoor krachtvoer daarna beter opgenomen kan worden. Krachtvoer kunt u ook mengen met ruwvoer, bijvoorbeeld luzerne, om zo het kauwen en daarmee de speekselproductie te stimuleren.

Naast voeding is het nodig om te bekijken of er andere factoren zijn die de maagzweren veroorzaken. Bijvoorbeeld stress. Waardoor ervaart uw paard stress en hoe zorgt u ervoor dat uw paard deze stress kan afvloeien? Ons team van ervaren paardenartsen kan u hierover adviseren.

Duur van behandelen

Na de start van de medicatie zult u binnen 3 tot 10 dagen verbetering van de klachten gaan opmerken. Echter, dit houdt niet in dat de maagzweren genezen zijn. Gemiddeld duurt een behandeltraject een maand, zeker bij paarden die volop in training staan.  Om te kunnen beoordelen of de maagzweren genezen zijn is ons advies een controle maagscopie. Afhankelijk van de uitslag hiervan kan de paardenarts beslissen om de behandeling te stoppen of nog door te laten gaan.

Prognose

In principe heeft een paard met maagzweren een heel goede prognose. Het is wel zo dat een paard wat ooit maagzweren gehad heeft, daar in de toekomst gevoeliger voor blijft. Het is dus belangrijk om goed na te denken welke dingen je kunt doen om te voorkomen dat de maagzweren opnieuw ontstaan. 

Maagzweren voorkomen bij paarden

Voorkomen is beter dan genezen. Bij de preventie van maagzweren kijken wij, net als bij de behandeling van maagzweren, naar het rantsoen en het (voer)management van uw paard. Waar kunt u rekening mee houden:

• Zorg voor voldoende ruwvoer voor uw paard
• Geef kleine porties krachtvoer verdeeld over de dag eventueel vermengd met ruwvoer
• Uw paard dient altijd de beschikking te hebben over water. Is dit niet het geval dan vergroot dat de kans op maagzweren.
• Tijdens langdurig transport zorgt u dat uw paard ruwvoer uit een hooinet kan eten
• Voorkom stress
• En beperk de uren dat een paard niet kan eten zoveel mogelijk. Denk hierbij ook aan een lange buitenrit of intensieve training.

Voor meer informatie over dit onderwerp kunt u contact met ons opnemen. Heeft u een vermoeden dat uw paard maagzweren heeft, bel naar onze praktijk om een afspraak te maken.